IlGiornalediValenza – ‘L CANTÔ DAL DIALÀTT – Quàndi d’està s’andava a Po

Condividi con

Tempo di lettura:3 Minuti, 20 Secondi

di Giovanni Omodeo

Eh… ‘l mé càr Dante, ‘cmé ch’ijèru bèli ‘l giurnà pasàji d’està a Po, quàndi ‘l calùr terìbbel ‘cmé c’à t’à truà tì a l’infèrn ijèra anche chì da nùji, (cùl c’à ‘s patìss adès côn l’emergensa climatica, per antèndsi). ‘M vìş c’àl fàva càld gijüst ‘cmé adès, anche sa ijèra ‘ncùr gnìnt la “Greta” clà rumpìssa i marô côn ‘l “surriscaldamento del pianeta” e, tra ‘n bàgn ‘n t’àl Rivàri, (ijèra ‘ncùr gnìnt la piscina, ‘cmé adès), na fàtta d’angüria e na limunàda al “Barcô”, a gijügàvu al balô ‘n tì càmp ‘d stübbia dopu ch’ijàvu taijà ‘l grà, e curìvu ‘n sì scarô sensa fà na piega, quajidü anche scùs, èh “Ciscô”. S’à ‘s vurìva vàddi dal vìv la suferensa, ‘l bastàva uardà i vintisìnch ô trenta scalmanà (i gijügava anche ‘l “barli ‘d cùddia”), chi curivu sùtta ‘l su, südà, ‘mputgnà e şgüijènt ‘cmé gli anguìlli.

‘L Bertu (Umberto Lingua), côn ‘l barcè, l’àva ‘l sò dafà a purtà i bagnànt (gratis), ‘n ‘s l’àtra spônda ‘ndô ch’ijèra la sabia fìng-na e cuntrulà che ‘nçijü ‘d cùji chi fàvu ‘l bàgn l’anieisa. ‘D dòni ‘n custüm in èra pochi, tütti gli àtri i tnìvu sü di camişô chi fàvu ‘mnì càld ‘mmà a uardàji; ‘l südur, armüsçijà côn la puver ‘d borotalco sutta gl’ijasàlli, ‘l fàva ‘mnì na sçijümma clà bastava a tèni luntà i uardô. A fa la nôva s’amparàva sensa istrütùr; prìmma ‘d lasàs ‘ndà a canàl ‘s pruàva ‘n tì mulènt, s’à ‘s guadagnàva la rìva da sùl, sensa aijüt, l’èra fàta, sednò ‘s tentava tùrna, fìn quàndi ‘s capiva l’antifuna e ‘s riüsìva a galegijà. Pürtròp comunque, quàşi tütt i’àni, immancabilmént i scapàva i mòrt anijà.

Anche la “Buşanching-na” (la dona pü gràsa ‘d Valensa), l’amniva a Po. ‘L sò òm, per carijàla ‘l fàva ‘rcülà ‘l caràtt, tirà dàl cavà, fìn côntra la scala clà dava ‘n tlà cùrt, ‘csì lèji dal ters scalì, la pudìva rabatàji ‘nsìmma sensa fà fadìja; ‘l prublema ‘s preşentava ‘n s’àl giarô, quàndi ‘mbşugnàva scarijàla, (e ricarijàla a la sìra).

‘Ntànt che sùt la Lèa, dadnà a l’Uspidalì, gl’influencer dàl calùr ‘s cüntàvu “tutto il caldo minuto per minuto” dandjì ‘ndrènt côji ventài e pasàndsi i fasultô tachént pì ‘d südùr ‘n sàl còl, ‘n campagna, ijèra chì ‘l travaijàva ‘n ti càmp (‘cmé mé nonno e mé nòna) che, côn la fàcija rustìja dàl sù e riparà ‘mmà da nà caplìng-na ‘d pàija, ‘s guadagnàvu la süppa dàndsi da fà.

L’èra ‘l tèmp ‘d l’aria incundisijunàija; l’ünnech sulijèv per lùr, lôngh la gijurnà l’èra, ogni tànt, n’abvüda ‘d “mäsçija” (metà acqua e metà vì) da ‘n fijàsch bütà a môji ‘n fràsch, ‘n t’ìn ruşì d’acqua ‘n fônd ‘l càmp. ‘L cunfòrt (sa ‘s pô çijamà ‘csì), ‘l rivàva a la sìra, quàndi i bütàvu i pé ‘n t’in catì d’acqua e sà, pasàndsi nà çijàpa bagnàija ‘n s’àl cupàtt spetànda, ‘n sàl tardi, ‘n fìl d’aria fràsca.

E per nùji Dante, la felicità, a la sìra, l’èra ‘n gelato ‘d “Traiber” ô ‘n bèl biçerô ‘d gijàsa peng-na gratàija, cundìja côn la menta ô l’amarena: La famùşa “Granita ‘d Gibè” (Şìo), cl’àva ‘l bànch ‘n piasitàlia, ‘vşì a la péjişa.

E anche ‘l bestjì i patìvu ‘l calùr. L’àşu ‘d mè şìja, clà fava l’urtlàng-na a Basgnàng-na, per tra sü l’acqua da bagnà l’òrt, ‘l giràva tütt ‘l dì atùrn ‘l pùss tacà a na stanga. Sfinì dà la fadìja, dàl muschi e daji tavà, ‘l tràva dal psà a tütt cùl c’a s’avşinàva e ‘l cà, côn la lengua clà tucàva ‘n tèra ‘l sercava disperatamént in p’ò d’ômbra, (‘cmé mì adès). Adijü.